 |
| Verborgen gebreken, Renate Dorrestein.Uitgeverij Areopagus, 2004 |
Het boek verborgen gebreken sprak mij niet echt aan. Het is erg langdradig en daardoor vind ik het niet meer echt spannend. Door de vele flashbacks vind ik dat de schrijfster een beetje afdwaalt, sommige flashbacks zijn niet erg interessant. Hierdoor wordt het verhaal ook weer een beetje saai. Verder vind ik niet dat het een slecht boek is, maar het moet je wel liggen. Het is mijn smaak niet, dus ik zou dit boek niet aanraden.
Personages
Agnes Stam: een vrouw van ongeveer zeventig jaar oud. Zij is de feitelijke hoofdpersoon in het boek. Agnes woont in een eenzaam huis op het eiland Mull aan de Schotse kust, Port na Bà genaamd. Daar heeft ze met haar broers, Benjamin, Frank, Justus en Robert, hun vrouwen en hun kinderen mooie tijden beleefd. Haar broers zijn echter alle overleden, waardoor zij een eenzaam leven leidt, mede doordat de relatie tussen Agnes en haar schoonzussen ook niet erg goed is, waardoor er geen neefjes en nichtjes meer bij haar komen. Agnes is nooit getrouwd geweest, maar ze is in haar jeugd verliefd geweest op haar broer Robert. Agnes heeft een glazen oog, als gevolg van een ongelukje in haar jeugd. Ze merkt zelf dat haar gezondheid achteruit gaat. Als resultaat hiervan krijgt ze twee beroertes en raakt ze aan het eind van het boek half verlamd. Agnes is een rond karakter, vanwege de ontwikkeling die zij in het boek doormaakt.
Christine Jansen: een meisje van tien jaar oud, dat in het begin van het boek door Agnes in gedachten Bazooka wordt genoemd, vanwege de kauwgum die zij kauwt als Agnes haar voor het eerst ziet. Later wordt zij Chris genoemd. Als je het eerste hoofdstuk gelezen hebt, denk je dat Chris de hoofdpersoon van het boek is, maar in de volgende hoofdstukken wordt Agnes de hoofdpersoon. Chris heeft blond haar en een spits, bleek gezichtje. Zij is door haar broer Waldo misbruikt, evenals haar kleine broertje Tommie, waarmee zij samen wegvlucht van haar moeder en de man met wie zij een relatie heeft, als ze op vakantie in Schotland zijn. Reden voor deze vlucht is de duw die zij haar broer Waldo heeft gegeven, toen ze bij een haventje stonden, waardoor Waldo in het water valt en verdrinkt. Chris denkt zelf dat ze slecht is en dat het misbruik van Waldo een straf is. Met niemand praat ze over het misbruik dat Waldo van haar maakt. In haar hart is ze een goed kind, maar ze doet soms rare dingen die je niet helemaal kunt volgen (de moord op de makelaar en de meubelen van Port na Bà die zij kort en klein slaat). Chris is een rond karakter, vanwege de ontwikkeling die zij in het boek doormaakt.
Tommie Jansen: het vierjarige broertje van Chris. Tommie wordt in het begin van het boek door Agnes in gedachten Ivatuq (Hviid) genoemd, omdat hij het compacte van een zeehond heeft en het onverwoestbare van een jonge Eskimo. Tommie heeft sluik, zwart haar, ronde wangen en ietwat schuin geplaatste ogen. Hij is erg afhankelijk van Chris, omdat zijn moeder weinig naar hem omkijkt, en daardoor altijd in haar buurt. Tommie is ook misbruikt door Waldo en hij is samen met Chris weggevlucht voor hun ouders. Tommie is een rond karakter, omdat hij zich ontwikkelt.
Waldo Jansen: een jongen van zestien jaar en de broer van Chris en Tommie. Waldo zijn neus is te groot en te hoekig voor zijn gezicht en zijn armen zijn te lang in verhouding tot zijn smalle schouders. Hij misbruikt Chris en Tommie en overlijdt door een duw van Chris, waardoor hij in het water valt en verdrinkt. Waldo is een vlak karakter, omdat hij zich niet ontwikkelt.
Sonja Jansen: een vrouw van veertig jaar en de moeder van Waldo, Chris en Tommie. Sonja heeft goede benen en een aardig jeugdig gezicht, de delen van haar lichaam tussen haar benen en haar gezicht had ze, na drie kinderen, afgeschreven. Haar drie kinderen zijn ieder van een andere man. In het verhaal heeft ze een relatie met Jaap, waarvan ze geen kinderen heeft. Aan het eind van het boek wordt deze relatie slechter. Sonja is een vlak karakter, omdat ze zich niet ontwikkelt.
Samenvatting
Het gezin Jansen, bestaande uit Sonja (moeder), Jaap (met wie Sonja een relatie heeft), Waldo, Christine (in het boek Chris genoemd) en Tommie (de kinderen van Sonja, met elk een andere vader) wonen in een achterbuurt van een stad. Ze gaan op vakantie naar Schotland.
Waldo, die Chris en Tommie misbruikt, wil in zijn eentje naar Skye om bergen te beklimmen, maar Sonja is het daar niet mee eens. Bij een haventje neemt hij afscheid van Chris en Tommie, en daar geeft Chris hem onopzettelijk een duw, waardoor Waldo verdrinkt. Chris vlucht samen met Tommie weg.
Op een pont, waar ze afgesproken hadden met hun moeder en Jaap, kruipen ze in de auto van een vreemde. Sonja ziet haar kinderen nog wel, maar raakt hen op de pont uit het zicht kwijt. De vreemde, bij wie de kinderen in de auto stappen, blijkt Agnes Stam te zijn, een vrouw van zeventig. Zij rijdt met een urn naast haar op de voorbank, met daarin de as van haar overleden broer Robert, die zij op het strandje voor haar familiehuisje, Port na Bà genaamd, zal uitstrooien. Ze had nog drie broers: Benjamin, Frank en Justus, maar zij zijn alle overleden. Haar broers hielden veel van haar, en beschermden haar altijd. Agnes vindt Robert het aardigste van haar broers en Agnes is ook verliefd op hem geweest.
Als Agnes is aangekomen bij Port na Bà, ziet ze de kinderen uit de auto stappen. Ze noemt het meisje Bazooka, vanwege de kauwgum die zij kauwt, en de jongen Ivatuq, omdat hij op een eskimo lijkt. Eerst wil Agnes de politie bellen, maar omdat Chris haar dreigt om dan te zeggen dat zij ontvoerd zijn, ziet ze hier vanaf en ze laat hen maar bij haar thuis. Agnes vraagt zich wel af wie hun ouders zijn, en wat er bij het gezin Jansen thuis allemaal gebeurt, als het zo erg is dat de kinderen van huis weglopen.
De volgende dag ontdekt Agnes dat haar huis als woning te huur wordt aangeboden. Daarvoor heeft de vrouw van Robert, Elise, gezorgd. Het huis was ook oorspronkelijk van Robert. Ze moet het huis binnen een paar dagen verlaten en de familie Flynt is woedend op haar, omdat zij gehoopt hadden het huis in bezit te krijgen. Later die dag gaat haar wasmachine stuk en als ze in het dorp is, om een nieuwe slang voor de wasmachine te kopen, valt ze in een winkel flauw, waar ze zich erg voor schaamt.
Als ze weer thuis is, komt inspecteur Miller van Scotland Yard aan de deur. Hij is op zoek naar twee vermiste kinderen, maar hij herkent Chris en Tommie niet, vanwege andere kleren die zij aangetrokken hebben in het kader van een verkleedspel. Agnes besluit niets te zeggen, maar beseft, na het lezen van een krantenbericht, dat ze in een moeilijke situatie verkeert. De volgende dag vertelt Chris hun namen en gedraagt ze zich erg behulpzaam, omdat ze bang is om weggestuurd te worden.
Chris verlangt na een paar dagen weer naar Waldo, omdat hij wél aandacht aan haar besteedde. Ze gaat naar de slaapkamer van Agnes, om het haar te vertellen. Maar Agnes slaapt en Chris ontdekt een luchtbuks onder haar bed.
Vroeg in de ochtend komt er iemand langs van het verhuurbedrijf, om het huis te inspecteren voor de verhuur. Agnes wil hem wegsturen, omdat ze niet van plan is het huis te verhuren, maar ze bedenkt zich. Als hij na een tijdje weer weg gaat, met de conclusie dat het huis niet te verhuren is, omdat het een puinhoop is vanwege de kapotte wasmachine, ziet Chris hem. Ze denkt dat hij iemand is die hen eruit moet zetten en ze denkt dat hij Agnes mishandeld heeft, omdat ze haar glazen oog niet in heeft en gevallen is over het opstapje van haar deur. Daarom wil Chris haar beschermen. Ze richt de buks op de man om hem weg te jagen, maar als Tommie tegen haar aan loopt gaat de trekker over. Op hetzelfde moment krijgt Agnes een beroerte. Agnes en de man van het verhuurbedrijf blijven beide liggen en Chris slaat de meubelen in het huis kapot, omdat ze denkt dat het haar schuld is en zo reageert ze haar woede af. Als Chris weer bedaard is helpt ze Agnes om naar binnen te komen. Agnes besluit vervolgens de kinderen naar huis te sturen voordat het lijk ontdekt wordt. Ze weet uit de krant in welk hotel hun moeder logeert en schrijft dat op een briefje. Ze moeten met de auto liften naar dat hotel, maar Agnes doet het doel van de reis voorkomen als een verrassing.
Wanneer Chris het lichaam van de makelaar onder de heg wil slepen, is hij weg. Later blijkt dat hij niet dood was, maar zelf een stuk gelopen heeft, en in een ambulance, op weg naar het ziekenhuis, is gestorven. Nadat Chris en Tommie weg zijn, bereikt Agnes, na een laatste krachtinspanning het geweer en ze poetst de vingerafdrukken van Chris van het wapen en zet die van haarzelf erop. Ze realiseert zich dat ze naar een verpleeghuis zal moeten.
Op het grintpad voor haar deur vindt Muriel Flynt haar, die haar met de auto wegbrengt. De kinderen komen in het hotel aan en worden met hun moeder herenigd, die niet wil weten wat er gebeurd is. Dan gaan ze naar het eiland Skye, om Waldo te zoeken. In de auto haalt Tommie het glazen oog van Agnes, dat hij in het huisje aan haar terug wilde geven uit zijn zak en geeft het, zonder dat iemand het ziet, door aan Chris. De moord op Waldo en de moord op de makelaar blijven dus onopgelost.
Argumentatieopdracht
Geen zwaarmoedigheid, geen brede gebaren.
Toch bevat 'Verborgen gebreken' zeker wel psychologische drama. Twee kinderen, het tienjarige meisje Chris en haar vierjarige broertje Tommie, lopen op een vakantie in Schotland weg van hun moeder en haar vriend en komen bij toeval terecht bij een zeventigjarige ouwe vrijster met een glazen oog, Agnes Stam, die voor hun zorgt. Agnes, ex-lerares, komt erachter dat de twee kinderen worden mishandeld.
Naarmate het verhaal verdergaat en er ook een aantal flashbacks voorbij komen over het schijnbaar gelukkige verleden van Agnes Stam, komt er steeds meer boven water dat ook zij een geheim kent. Zo voelt ze zich de weduwe van haar net gestorven broer Robert, wiens urn ze bij zich heeft om zijn as uit te strooien in Schotland, daar staat het vakantiehuis van de familie Stam.
Er ontstaat een band tussen de kinderloze vrouw en de twee kinderen, ze vormt de beschermende, aandachtige factor, die het tweetal in het dagelijks leven ontbreekt. Toch is het niet zo dat de rol van de eigen moeder en haar vriend kwalijk wordt neergezet. Dat is het knappe van Dorrestein. in een
boek over zo'n gevoelig thema; ze karikaturaliseert niet. De moeder lijkt haar kinderen niet helemaal aan te kunnen, ze heeft een jongere vriend, komt nerveus, jachtig over.
Het plaatje schijnt zo duidelijk: in zulke gezinnen komen dat soort dingen voor. Maar tegelijkertijd houdt de schrijfster de karakters van moeder, vriend en verkrachter welbewust zo vlak dat ze een soort inwisselbaarheid hebben, het zou overal kunnen gebeuren.
Spannend is het boek doordat het nooit echt duidelijk is wat er nou precies aan de hand is. Christine en Tommy zijn weggelopen, maar waarom? Je weet dat er iets aan de hand is met Agnes en haar speciale relatie met haar broer Robert, maar hoe dat nu precies zit. Dat is niet duidelijk.
Hierdoor is het boek een echte page-turner, stoppen met lezen wil niet want je wilt eerst nog even lezen hoe het precies zit en verder gaat.
Het boek zoekt de morele grenzen van de samenleving op. Twee kinderen die opeens bij jou op de stoep staan, je weet dat er iets mis is en als ze dan ook nog vermist worden, mag je ze dan achter houden of hoor je ze eigenlijk terug te brengen? Zo een klein meisje, kan je die nu echt kwalijk nemen voor alles wat ze heeft gedaan in haar omstandigheden? En een vrouw die verliefd is op haar broer, dat kan toch helemaal niet, dat is incest! Maar liefde kent gene grenzen, toch?
Gedetailleerd, dat is het boek zeker. Het boek bevat prachtige beschrijvingen van de omgeving, over de zee, de andere eilanden, de rotsen. Beschrijvingen over de gevoelens en gedachtes waarmee niet alleen Agnes in de knoop zit, maar ook Christine. Flashbacks naar hoe Agnes samen met haar broers dat huis bouwde, hoe ze samen met zijn vijven zo gelukkig waren in Port na Ba. Dit maakt het verhaal heel mooi om te lezen. Het is net alsof je zelf in Port na Ba bent en alles zelf mee maakt.
De episodes waarin je meer te weten komt over wat er aan de hand is met Christine laten je heel erg meeleven met haar personage. Ze is nog maar een heel jong meisje, die al zoveel heeft moeten meemaken. Haar moeder en stiefvader begrijpen haar helemaal verkeerd en zien niet wat er eigenlijk aan de hand is. Hierdoor wordt ze alleen maar onhandelbaarder. Verder heeft ze ook nog een innerlijk conflict over wat ze nou van haar broer moet denken. Moet ze hem haten voor alles wat hij gedaan heeft, of moet ze van hem houden hij is immers wel haar grote broer.
De opbouw van de tekst is goed, de spanning en de ontknoping worden opgevoerd naarmate het einde in zicht komt. Het begint met een ontspannende vakantie en eindigt met een dode broer en een vermoorde man en 2 weg gelopen kinderen die weer thuis zijn.
Ten slotte, het thema. De schrijfster wil met het boek het thema incest duidelijk naar voren brengen. Dit is het grootste thema in het boek en het wordt niet alleen negatief belicht maar van verschillende kanten bekeken. Als het nou echte liefde is, kan incest dan toch. Of is er echt geen discussie over mogelijk. Ongewilde incest van kan natuurlijk al helemaal niet, maar hoe breng je dit ter sprake?
Kortom, het boek Verborgen Gebreken van Renate Dorrestein is een echte aanrader. Het is goed geschreven, heeft een goed verhaal lijn en het is goed te lezen. Het taalgebruik is goed te volgen en er zitten goed geplaatste flashbacks in die het verhaal verduidelijken. Verder is het een spannend boek wat je niet neer kan leggen!
